۱- عناوین جلسه چهارم
در این جلسه به بررسی مدل شناختی می‌پردازیم و ترسیم جدول ثبت موقعیت را آموزش می‌دهیم.
۲- مدل شناختی
بر اساس مدل شناختی یک الگوی ثابتی وجود داره که میگه هر موقعیتی، در ذهن ما فکری ایجاد میکنه و اون فکر منجر به برانگیختن احساسی در ما میشه و اون احساس باعث ایجاد رفتار و در نهایت اون رفتار هم فکر اولیه رو تقویت میکنه. این یه چرخه ست که برای تغییر رفتار باید چرخه رو بشکنیم و از سمت فکر وارد بشیم و فکرهای اشتباهمون رو بشناسیم تا بتونیم رفتار غلط رو تغییر بدیم.
۳- جدول موقعیت
فرض کنید فرزند شما و دوستش سر کلاس نشستن و معلم ریاضی خیلی شاکی وارد کلاس میشه و با بچه‌ها به علت نمره پایین در امتحان ریاضی بلند صحبت میکنه، ممکنه دو تا فکر مختلف توی ذهنشون بیاد: فکر فرزند شما می‌تونه این باشه که « حتما منظور معلم منم و فهمیده که درس رو یاد نگرفتم و هر لحظه ممکنه اسمم رو بیاره و آبروم جلوی همه بره»، ولی تو ذهن دوستش این فکر باشه که « معلم از دست بچه‌های تنبل کلاس شاکیه و حق داره». فکری که توی ذهن فرزند شماست چه احساسی بهش میده؟ قطعا حس نگرانی و اضطراب. این حس باعث چه رفتاری میشه؟ اینکه خودش رو از دید معلم ریاضی پنهان کنه و سعی کنه جلوی چشمش نباشه. در واقع فرزند شما توی یک موقعیت خاص ( وارد شدن معلم عصبانی به کلاس)، فکری از ذهنش گذشته (حتما از دست من عصبانیه) و این فکر احساسی در اون به وجود آورده ( نگرانی و اضطراب) که در نتیجه رفتار خاصی از خودش نشون داده ( پنهان شدن از دید معلم) . ولی فکری که از ذهن دوستش گذشته ( معلم از دست بچه‌ها عصبانیه)، باعث میشه هیچ احساس نگرانی نداشته باشه( بدون اضطراب) و در نتیجه خودشو از معلم قایم نکنه (سر جای خودش بایسته). اینجا می‌بینم که دو فکر مختلف چطور باعث دو احساس و دو رفتار کاملن متفاوت می‌شن.
این مثال رو در جدول به این شکل ثبت می‌کنیم:
|
موقعیت |
فکر |
احساس |
رفتار |
|
معلم با عصبانیت وارد کلاس میشه و با بچه‌ها بلند صحبت میکنه |
حتما از دست من عصبانیه |
نگرانی و اضطراب |
پنهان شدن از نگاه معلم |
۴- تکلیفی که به فرزندتان دادیم
برای تمرین از فرزند شما خواستیم برای اینکه مدل شناختی و تفکیک فکر و احساس و رفتار رو بهتر یاد بگیره، به دو تا موقعیت اضطرابی که توی این هفته براش اتفاق افتاده فکر کنه و توی جدول بنویسه و تا قبل از جلسه‌ی بعدی برامون بفرسته. شما هم اگه توی نوشتن موقعیت‌ها بهش کمک کنید و اگر سوالی داشتید از درمانگر بپرسید.
۵- معرفی منبع برای مطالعه بیشتر
اگه در مورد این روش درمانی اطلاعات بیشتری خواستید کتاب «رفتار درمانی شناختی به زبان آدمی‌زاد» نوشته رنا برنچ و راب ویلسون، ترجمه مهدی قراچه داغی، منبع مفیدی در این زمینه است.
