۱- اطلاع در مورد محتوای جلسه ششم نوجوان
در ششمین بخش از این برنامه‌ی آموزشی- درمانی، ابتدا از فرزند شما در مورد تمرین مواجه‌ای که در تکلیف جلسه قبل از او خواسته بودیم سوال کردیم و سپس یکی از مهمترین مهارت‌های زندگی یعنی مهارت حل مساله را آموزش دادیم.
۲- اموزش حل مساله
زندگی هر لحظه مسائل و مشکلاتی پیش روی ما قرار میده که میشه اونا رو ندید، صورت مساله رو پاک کرد، نگهش داشت و یا حلش کرد که برای حل اونها به مهارت نیاز هست. خیلی وقت‌ها می‌ترسیم از روبرو شدن با مشکل و به جای اینکه راه حلی براش پیدا کنیم انکارش می‌کنیم در حالیکه مشکل وجود داره. افرادی که مهارت زیادی در حل مسئله دارن و می دونند که مسائل خودشون رو چطور حل کنم، اعتماد به نفس بیشتری دارن چون سعی می کنن با مشکلات زندگی مواجه بشن و برای اونها راه حل پیدا کنن، همین موضوع باعث میشه به توانایی های خودشون اعتماد کنن.
این افراد اضطراب کمتری را تجربه می کنند و به هنگام بروز مشکل با حل مسئله مناسب، استرس‌شان را کنترل می‌کنند. توانایی حل مسئله به افراد کمک می کند تا از چالش پیش آمده به عنوان یک فرصت استفاده کنند و توانایی های خودشان را شکوفا کنند یا اینکه به دنبال آموختن مهارت جدیدی باشند تا از عهده‌ی مشکل پیش آمده برآیند. مهارت حل مسئله به افراد کمک می کند تا ذهن خلاق داشته باشند و به دنبال ایده های جدید باشند. وقتی با مساله یا مشکلی در زندگی روبرو می‌شویم طبیعی است که اضطراب را تجربه کنیم ولی همه‌ی افراد به یک شکل با اضطراب مواجه نمی‌شوند، بعضی افراد به هم می‌ریزند و بعضی هم اقدام به حل مسآله می‌کنند.
گاهی احساسات منفی و استرس انقدر شدید هستند که مانع فکر کردن درست و منطقی و پیدا کردن راه حل می‌شوند. مثلن بعضی افراد ممکن است در واکنش به یک مشکل بزرگ به جای تلاش برای حل آن، دست به پرخوری بزنند. برخی افراد در مقابله با یک مشکل، رفتار هیجانی و غیر موثر دارند مثلا ساکت می‌شوند و مشکل را به عنوان یک مساله‌ی غیرقابل حل می‌پذیرند. در واقع برخی افراد وقتی با یک مسئله رو به رو می شوند، آن را یک معضل غیر قابل حل می بینند. چنین رویکردی، نخستین مانع برسر راه حل مسئله است. زیرا وقتی فرد مسئله یا مشکلی را غیر قابل حل ببیند، انگیزه‌ی لازم برای مقابله‌ی موثر با آن را از دست می دهد. در حالی که اگر مسئله را فرصتی برای رشد و بلوغ اجتماعی ببیند به استقبال آن میرود و به جای اجتناب و فرار، آن را حل می کند.
بهترین نوع مقابله با مشکل، تلاش برای حل مساله با برنامه ریزی و صبر و حوصله است. اکثر مواقع می‌شود مشکلات را با صحبت کردن و سازش حل کنید. بهترین زمان برای حل مساله وقتی است که می‌توانید در آرامش فکر کنید و حتی الامکان کمترین عامل مزاحمی تمرکز شما را به هم می‌زند. ۶ گام اصلی در حل مسئله به شما کمک می‌کند:
گام اول- شناسایی و تعریف مشکل
برای اینکه بتونیم با مسائل به شیوه‌ی صحیحی مقابله کنیم، باید بتوانیم به طور صحیحی آن ها را تعریف کنیم. تعریف درست یک مسئله، اینکه بدانیم مسئله چیست و می خواهیم به چه چیزی برسیم تا حد زیادی به حل مشکل کمک می کند..
فرض کنید دانش آموزی در درس ریاضی مشکل دارد. صرف اینکه بگوید من با این درس مشکل دارم یا ریاضی سخت است و یا من این درس را یاد نمی گیرم نمیشود گفت مشکل خود را تعریف کرده. زیرا این تعاریف مبهم هستند و کمکی به یافتن راه حل نمی کنند. مسئله باید خیلی واضح و شفاف و جزئی تعریف شود. یعنی این دانش آموز دقیقا بگوید کدام مبحث را یاد نمی گیرد؟ مثلثات؟ مشتق یا مثلا با فرمول ها مشکل دارد و نمی تواند آن ها را حفظ کند. اگر در مبحث مثلثات مشکل داره دقیقا مشخص کند که کدام قسمت از این مباحث برای او مشکل آفرین شده..
قسمت بعدی تعریف مسئله این است که ما با حل یک مسئله به دنبال هدف هستیم. این هدف باید قابل اندازه گیری باشد و رسیدن به آن امکان پذیر باشد. در مثال قبل ممکن است هدف دانش آموز این باشد که در درس ریاضی نمره خوب بگیرد تا معدلش خوب شود..
باید نمره خوب و معدل خوب را هم تعریف کنیم. منظور از نمره خوب چیست؟ و دقیقا به دنبال چند نمره افزایش هستیم؟
نکته مهم تر این است که این هدف گذاری باید امکان پذیر باشد مثلا . کسی که بالاترین نمره ای که تا به حال گرفته ۱۴ بوده، نمی تواند به یک باره انتظار داشته باشه که در درس ریاضی نمره ۲۰ بگیرد. این فرایند تدریجی است و باید گام به گام طی شود.
گام دوم- تولید راه حل
بعد از اینکه مسئله را دقیقا شناسایی و تعریف کردیم، باید راه حل تولید کنیم یعنی هر راه حلی به ذهنتون می‌رسه بنویسید.در این مرحله کیفیت راه حل ها مهم نیست. مهم این است که تا جایی که می توانیم ایده بدهیم و تمام راه حل‌های ممکن را یادداشت کنیم بدون اینکه آن ها را مورد ارزیابی قرار دهیم. حتا اونهایی که به نظر احمقانه یا مسخره می‌آیند. دست کم ۵ راه حل برای مشکل بنویسید. در شروع این مرحله ممکن است فرزند شما نیاز به کمک داشته باشد، می‌توانید با چند پیشنهاد ساده به او کمک کنید تا به راه حل‌های بیشتری فکر کند.
گام سوم- بررسی راه‌حل‌ها
در مرحله بعد هر راه حل را به طور اختصاصی مورد بررسی قرار می دهیم. مزایا و معایب هر راه حل را یادداشت می کنیم و اینکه این راه حل چه قدر امکان اجرایی شدن دارد. وقتی لیستی از مزایا و معایب تهیه کردید، راه‌حل‌هایی که معایب آنها بیشتر از مزایای آنهاست را حذف کنید. اکنون به راه حل‌های باقی مانده از ۰ تا ۱۰ امتیاز دهید. این به شما کمک می‌کند راه حل‌های بهتر و مطمئن‌تر را مرتب کنید. سرانجام راه حلی که بیشترین امتیاز را دارد انتخاب کنید. اگر امتیازها درحد قابل قبول نیست می‌تونید به مرحله قبل برگردید و برای تولید راه حل های بیشتر، از اعضای خانواده و دوستان کمک بگیرید.
گام چهارم- اجرای راه حل
راه حلی که انتخاب کردین رو اجرا کنید و نترسید چون اگر راه حل خوبی نبود می‌تونید برگردین و یه راه حل دیگه رو انتخاب کنید.
گام پنجم- ارزیابی نتیجه
در مرحله آخر باید نتیجه راه حل را بررسی کنید. به طور معمول راه‌حل‌ها نیاز به زمان دارند تا نتیجه دهند و اینکه احتمالش هست تمام راه حل‌ها جواب ندهند. در هر صورت گاهی نیاز دارید بیشتر ازیک راه حل را امتحان کنید. در واقع بخشی از مهارت حل مساله‌ی موثر این است که بپذیریم گاهی شرایط جوری که ما می‌خواهیم پیش نمیرود. اگر موفقیت آمیز نبود، نترسید و دوباره تلاش کنید و به گام اول برگردید و دوباره شروع کنید، یا مشکل رو درست تعریف نکردید یا راه‌حل‌ها درست نبوده.
۳- تکلیفی که به فرزندتان دادیم
از فرزند شما خواستیم ۵ تا از مشکلاتی که با آنها مواجه است بنویسد و به روشی که آموزش دادیم حل مسأله کند.
